Z doświadczenia tego wynika, że musi być pewien ściśle ustalony stosunek w zawartości elektrolitów w przepływającym przez serce płynie, a co za tym idzie i w samym sercu, gdyż w przeciwnym razie występują zmiany w czynności serca. Te właśnie zaburzenia w równowadze elektrolitów i ciągła ich wędrówka przez otoczki komórkowe węzła zatokowego mogą powodować prądy elektryczne pobudzające węzeł zatokowy. Naturalnie należy to rozumieć nie tylko jako proces fizyczny odbywający się na tej półprzepuszczalnej otoczce, lecz również jako proces biologiczny. Istnieje jeszcze inny pogląd na sprawę rytmicznego wytwarzania się bodźców w węźle zatokowym. Niektórzy badacze na podstawie rozmaitych doświadczeń uważają, że istnieją pewne ciała chemiczne o charakterze hormonalnym, które powodują drażnienie węzła zatokowego, a co za tym idzie, pobudzenie serca do skurczu. Uzyskiwano tego rodzaju hormony z okolic węzła zatokowego lub z całego układu przewodzącego mają one wywoływać skurcze serca na drodze humoralnej. Hormonem tym jest tzw. automatyna stale powstająca w sercu z automatynogenu pod wpływem promieniotwórzej siły potasu prawdopodobnie jest ona identyczna z hormonem z zatoki żylnej. [przypisy: szpital limanowa poradnie, fonoholizm, szpital tuchola kontakt ]